– A – 
açık önerme: İçinde değişken bulunan ve bu değişkene verilen değerlerle doğruluğu veya yanlışlığı belli olan önerme.  
aksiyom: Doğruluğu ispatsız kabul edilen önerme. 
alt küme: A kümesinin her elamanı B kümesinin de elemanı ise 
A, B nin alt kümesidir. 
algoritma: Belirli herhangi bir kurala bağlı bulunan her türlü hesap işlemi 
apsis: Analitik düzlemde bir noktanın dikey eksene olan uzaklığı. 
ayrık kümeler: Kesişimleri boş olan kümeler. 
açı: Başlangıç noktası ortak olan iki ışının birleşim kümesi. 
argüment: Düzlemde bir karmaşık sayıyı orijine birleştiren ışının, 
x ekseni ile yaptığı pozitif yönlü açı. 
artan fonksiyon: Reel değişkenli bir fonksiyonda serbest değişken artarken, bunların görüntülerini de artıran fonksiyon. 
analitik düzlem: Üzerine koordinat sistemi yerleştirilmiş düzlem. 
aralarında asal polinom: P(x) ve Q(x) polinomlarının her ikisini de bölen (sabit olmayan) bir polinomun olmaması hali. 
aralarında asal sayılar: Ortak bölenlerinin en büyüğü 1 olan en az iki tam sayıya denir. 
asal sayı: 1 ve kendisinden başka pozitif böleni olmayan 1 den büyük pozitif tam sayılara denir. 
alan: Bir düzlem bölgesinin büyüklüğü. 
anket: Veri toplamada kullanılan ölçme aracı. 
aritmetik ortalama: Bir diziyi oluşturan sayıların toplamının, dizinin terim sayısına bölünmesi ile elde edilen sayı 
ayrıt: Cisimlerle kesişen iki düz yüzün ara kesiti. 
aritmetik dizi: Bir sayıya belli bir kuralı ardışık uygulayarak bir sonraki sayıların elde edilmesiyle oluşan örüntü. 
ayrık olay: Aynı anda gerçekleşemeyen olaylar. 
ayrık olmayan olay: Aynı anda gerçekleşebilen olaylar. 
 
 
– B – 
bağımsız olaylar: İkisinden birisinin oluşu veya olmayışı diğerinin olma olasılığını etkilemeyen iki olay. 
başlangıç noktası (orijin): Koordinat eksenlerinin kesiştikleri nokta. 
bire bir eşleme: İki kümenin elemanları arasında bir elemana karşı bir eleman alınarak yapılan karşılaştırma. 
birim çember: Merkezi orijin ve yarıçapı 1 birim olan çember. Denklemi x2 + y2 = 1 dir. 
bire bir fonksiyon: Farklı elemanları, farklı elemanlara götüren fonksiyon. 
baş kat sayı: Bir polinomda en büyük dereceli terimin kat sayısı. 
bire bir fonksiyon:Tanım kümesinde bulunan her farklı elemanı değer kümesinin farklı elemanlarına eşleyen fonksiyon. 
birim(etkisiz)fonksiyon: Her elemanı kendisine eşleyen fonksiyon. 
bağıntı: Bir kartezyen çarpımın alt kümesi. 
boş küme: Hiç elemanı olmayan küme.  
basamak: Bir sayının rakamlarının bulunduğu yer. 
basamak tablosu: Bir sayıdaki rakamların konumlarından dolayı aldıkları değerleri gösteren tablo. 
birim: Bir niceliği ölçmek için kendi cinsinden örnek seçilen değişmez parça. 
bölen: Bir bölme işleminde bölünen sayının kaç eşit parçaya ayrıldığını gösteren sayı. 
bölüm: Bölme işlemi sonunda elde edilen sayı 
bölünen: Bölme işleminde eşit parçalara ayrılması gereken sayı, miktar. 
bütünler açılar: Ölçülerinin toplamı 180 derece olan açılar. 
benzer terim: Bir cebirsel ifadede kuvvetleri aynı olan bir değişkenin aynı veya farklı kat sayılara sahip terimleri. 
bilinmeyen: Bir eşitliği sağlayan sayılara karşılık gelen sembol ya da harf. 
birleşme özelliği: a,b,c sayıları için ; a+(b+c)=(a+b)+c veya a.(b.c)=(a.b).c olma durumu. 
 
 
 
                                         – C - Ç – 
çember: Bir düzlemdeki sabit bir noktadan eşit uzaklıkta bulunan noktaların kümesi. 
çembersel permütasyon: Bir kümenin elemanlarının bir çember üzerindeki sıralanma biçimlerinden her birisi. 
çıktı: Bir olasılık deneyinde, karşılaşılması mümkün olan durumlardan her birisi. 
çözüm kümesi: Bir açık önermeyi sağlayan değerlerin kümesi. 
çelişki: Doğruluk değeri daima yanlış (0) olan bileşik önerme. 
cebir: Sayıların bilinmeyenle temsil edildiği matematik cümlesi. 
çarpan: Bir çarpma örneğinde katlanan sayı. 
çevre: Bir çokgen oluşturan doğru parçalarının uzunlukları toplamı o çokgenin çevresini verir. 
çokgen: Üç veya daha fazla doğru parçasının(kenarlarının) birleşimi ile oluşan basit kapalı bir eğri. 
çap: Çemberin merkezinden geçen ve uç noktaları çember üzerinde bulunan doğru parçası. 
çember parçası: Çemberin iki noktası arasında kalan parçası, çember yayı. 
çevre açı: Köşesi çember üzerinde olup kenarları çemberle kesişen açı. 
 
 
– D – 
denk polinomlar: Aynı dereceli terimlerinin kat sayıları eşit olan polinomlar. 
deklemi çözmek: Denklemin köklerinin bulma işlemi. 
denklemin çözüm (doğruluk) kümesi: Bir deklemin köklerinin oluşturduğu küme. 
diskriminant: ax2 + bx + c = 0 denkleminde 
D = b2 – 4 ac sayısı 
denklem sistemi: En az iki denklemin meydana getirdiği sistem. 
denk önermeler: Doğruluk değerleri aynı olan önermeler. 
denklik bağıntısı: Yansıma, simetri ve geçişme özeliklerine sahip olan bağıntı. 
daire: Çember ile iç bölgesinin birleşimi. 
daire dilimi: Bir dairede, merkez açının iç bölgesinin gördüğü yayla sınırlı olan kısmı. 
daire grafiği: Bir bütünün parçaları hakkında bilgi sunmada kullanılan, daire şeklindeki grafik türü. 
değişme özelliği: Elemanların yerleri değiştiğinde işlem sonucunun değişmemesi. 
değişken: Sayıları temsil eden harf. 
denklem: İçinde en az bir bilinmeyenin bulunduğu eşitlik. 
dış ters açı: Herhangi iki doğruyu üçüncü bir doğru kestiğinde, bu doğruların arasında olmayan ve kesenin farklı yanlarındaki komşu olmayan açılar. 
dışbükey çokgen: Köşegenlerinin tamamı çokgenin iç bölgesinde olan çokgenlere verilen isim. 
dik dairesel silindir: Tabanları birbirine eş ve paralel iki daireden oluşan ve ekseni tabanlara dik olan cisim. 
dik kenar: Bir dik üçgende her bir dar açının karşısında bulunan kenar. 
dik üçgen: Bir açısının ölçüsü 90 derece olan üçgen. 
doğru orantı: Biri artarken diğeri de aynı oranda artan ya da biri azalırken diğeri de aynı oranda azalan çokluklar arasındaki orantı çeşidi. 
doğrusal ilişki: İki değişkenden oluşan ax+by+c=0 biçimindeki cebirsel ifade. 
dönme açısı: Bir şeklin dönme merkezi etrafında döndürüldüğü açı. 
dar açı: Ölçüsü 90 dereceden küçük olan açı. 
dik açı: Ölçüsü 90 derece olan açı. 
dekar(dönüm): 1000 metre kare değerinde yüzey ölçü birimi. 
derece: Açı ölçüsü birimi. 
doğru: Bir doğru parçasının her iki ucundan ve zıt doğrultularda uzatılması ile elde edilir. 
doğru parçası: İki nokta arasında en kısa yolu oluşturan noktalar kümesi. 
doğrudaş noktalar: Aynı doğru üzerindeki noktalar. 
düzlem: Bir düz yüzeyin bütün yönlerde sonsuz olarak genişletilmesiyle elde edilen noktalar kümesi. 
 
– E – 
eleman: Kümeyi oluşturan nesnelerin her biri. 
eşitsizlik sistemi: En az iki eşitsizliğin meydana getirdiği sistem. 
evrensel küme: Üzerinde çalışılan konuyla ilgili olan tüm elemanları içeren küme. 
eğik dairesel silindir: Tabanları birbirine paralel iki daireden oluşan ve ekseni tabanlara dik olmayan cisim. 
eksen: Dairesel silindirde birbirine eş ve paralel iki daire olan tabanların merkezlerini birleştiren doğru. 
eşitlik: İçinde = sembolü bulunan matematik cümlesi. 
etkisiz eleman: İşlemde etkisi olmayan eleman. 
eşlik: Eş olma durumu. 
ebob: En az iki sayma sayısının ortak bölenlerinin en büyüğü. 
ekok: En az iki sayma sayısının ortak katlarının en küçüğü. 
 
 
– F – 
fonksiyon: Tanım kümesinin her elemanını, değer kümesinin yalnız bir elemanıyla eşleyen bağıntı. 
faktöriyel: n bir doğal sayı olmak üzere 1 den n ye kadar (n dahil) bütün doğal sayıların çarpımı. (n!) 
fonksiyonun tanım kümesi: f : A -) B fonksiyonunda, A kümesi. 
fonksiyonun değer kümesi: f : A -) B fonksiyonunda, B kümesi. 
fonksiyonun görüntü kümesi: f : A -) B fonksiyonunda, A nın elemanları ile eşlenmiş olan elemanların oluşturduğu küme. 
fonksiyonun grafiği: Fonksiyona ait ikililerin analitik düzlemde meydana getirdiği şekil. 
 
 
– G – 
grad: Bir açı ölçüsü (400 eş parçaya ayrılan bir çemberin, bu parçalarından bir tanesini gören merkez açının ölçüsü). 
gerektirme: p ise q şartlı önermesinin doğruluk değeri 1 ise bu önerme gerektirmedir. 
geometrik yer: Aynı özelikleri taşıyan noktaların oluşturduğu küme. 
geniş açı: 90 derece ile 180 derece arasında bir ölçüye sahip olan açı. 
geometrik dizi: Bir sayıyla başka bir sayının ardışık çarpılması veya bölünmesiyle elde edilen sayıların oluşturduğu örüntü. 
 
 
– H – 
hipotez: p ise q şartlı önermesinde p önermesi. 
hüküm: p ise q şartlı önermesinde q önermesi. 
hacim: Bir cismin uzayda doldurduğu boşluk. 
 
 
– I - İ – 
içine fonksiyon: f : A -) B fonksiyonunda f(A) ¹ B ise f içine fonksiyondur. 
indirgenemez polinom: Sabit olmayan en az iki polinomun çarpımı olarak yazılamayan polinom. 
işlem: A nın bir alt kümesinden B ye fonksiyon. 
ispat: Bir teoremin hükmünün doğru olduğunu gösterme. 
irrasyonel sayı: Devirli ondalık açılımı olmayan sayı. 
imkânsız olay: Olasılığı sıfır olan olay. 
ışın: Bir noktadan çıkıp sonsuza giden yarım doğrulardan her biri. 
istatistik: Bir sonuç çıkarmak için olguları bir yönteme göre toplayıp sayı olarak belirtme işlemi. 
iç açı: Herhangi iki doğruyu üçüncü bir doğru kestiğinde, bu doğruların arasında ve kesenin farklı yanlarında olan açılar. 
iç ters açı: Herhangi iki doğruyu üçüncü bir doğru kestiğinde, bu doğruların arasında ve kesenin her iki tarafında komşu olmayan açılar.  
 
 
– K – 
karakteristik: Bir sayının onluk logaritmasının tam kısmı. 
kesin olay: Olasılığı 1 olan olay. 
kartezyen koordinat sistemi: Düzlemde, birbirine dik iki doğrunun 0 noktasında kesişerek oluşturduğu sistem. 
kat sayı: Terimlerin sayısal çarpanı. 
kesen: Paralel iki doğrunun her birini farklı bir noktada kesen üçüncü doğru. 
kiriş: Uç noktaları çember üzerinde bulunan doğru parçası. 
kesir: Bütünün eş parçalrından birisi ya da birkaçı. 
köşegen: Bir çokgende ardışık olmayan köşeleri birleştiren doğru parçası. 
küme: Birbirine benzer veya aynı cinsten olan şeylerin oluşturduğu bütün,takım,grup,öbek. 
küp: Yüzleri birbirine eş karelerden oluşan altı yüzlü cisim. Bir cismin hacim hesabında kullanılan ölçü birimi.  
 
 
 
– M – 
mantis: Bir sayının onluk logaritmasının ondalıklı kısmı. 
majör yay: Merkez açının çemberi kestiği noktalar arasında kalan büyük çember yayı. 
medyan: Ortanca değer. 
merkez açı: Köşesi merkezde olup kenarları çemberle kesişen açı. 
merkezil dönme: Noktaya göre simetri. 
minör yay: Merkez açının çemberi kestiği noktalar arasında kalan küçük çember yayı. 
mod: Tepe değer veya en çok tekrar eden sayı. 
matematik cümlesi: İçinde sayılar, bir işlem, bir ilişkisel sembol ve bir cevap barındıran cümle.  
 
 
– O – 
olasılık: Bir şeyin olabilmesi durumu, olabilirlik, ihtimal. İstenen durumların tüm durumlara oranı. 
olay: Örneklem uzayın her alt kümesi. 
ordinat: Analitik düzlemde bir noktanın yatay eksene olan uzaklığı. 
oran: İki sayı arasındaki karşılaştırma. 
orantı: İki oranın birbirine eşitliğine denir. 
ortak dikme: Paralel iki doğruya dik olan doğru. 
ortanca değer: Bir veri grubu küçükten büyüğe sıralandığında, terim sayısı tek ise ortadaki sayı, çift ise ortadaki iki sayının toplamının yarısı. 
 
 
– Ö – 
önerme: Doğru ya da yanlış kesin bir hüküm bildiren ifadeler. 
örten fonksiyon: Değer kümesindeki bütün elemanları tanım kümesinin en az bir elemanı ile eşlenen fonksiyon. 
özalt küme: Bir kümenin kendisinden farklı alt kümesi. 
örneklem uzay: Bir olasılık deneyinde bütün çıkanların kümesi. 
özdeşlik: Değişkenin her reel değeri için doğru olan eşitlik. 
örüntü: Belirli bir kurala göre düzenli bir şekilde tekrar eden veya genişleyen şekil yada sayı dizisi. 
öteleme: Bir cismin bütün noktalarının eşit, paralel ve yöndeş yollar çizmesiyle belirtilen hareketi. 
 
 
– P – 
permütasyon: Bir kümenin tamamının ya da bir parçasının, elemanlarının sıralanma biçimlerinden her birisi. 
parabol: f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonunun grafiği. 
polinom: Çokterimli, H(x) halkasının P(x) = a0 + a1x + ... + anxn elemanı. 
polinom denklem: P(x) = 0 eşitliği. 
polinomlarda E.B.O.B.: Sıfırdan farklı P(x) ve Q(x) polinomlarının her ikisini de bölen en büyük polinom. 
polinomlarda E.K.O.K.: Sıfırdan farklı olan ve sabit olmayan iki ya da daha çok polinomun, her birine tam olarak bölünebilen en küçük dereceli polinom. 
paralel doğrular: Aynı düzlemde bulunan ve ara kesitleri boş küme olan iki doğru. 
 
 
– S – 
sabit fonksiyon: Görüntü kümesi bir elemandan oluşan fonksiyon. 
sabit polinom: a ¹ 0 için P(x) = a polinomu  
sayı doğrusu: Üzerine reel sayıların yerleştirildiği doğru. 
sıralama bağıntısı: Yansıma, ters simetri ve geçişme özelikleri olan bağıntı. 
sonlu küme: Eleman sayısı sayılabilir çoklukta olan küme. 
sonsuz küme: Eleman sayısı sayılamayan çoklukta olan küme. 
şartlı önerme: p ise q şeklindeki bileşik önerme. 
sanal birim: Karesi – 1 olarak düşünülen i sayısı. 
sıralı ikili: İki nesnenin oluşturduğu eleman. 
süsleme: Çokgenlerin boşluk kalmadan üst üste gelmeden belirli bir kurala göre düzlemi kaplaması. 
süsleme kodu: Bir süslemede, her köşedeki düzgün çokgensel bölgelerinkenar sayıları. 
 
 
– T – 
terim: Bir bilim dalı içinde özel anlamı olan kelime. 
totoloji: Doğruluk değeri daima 1 olan bileşik önerme. 
tümleyen küme: E-A olmak üzere, E de olup A da olmayan elemanların kümesi. 
teğet: Çember ile yalnızca bir noktada kesişen doğru. 
tepe değer: Veri grubunda en çok tekrar eden sayı. 
ters eleman: Bir sayı ile toplandığında veya çarpıldığında etkisiz elemanı veren sayı. 
ters orantı: Biri artarken diğeri aynı oranda azalan ya da biri azalırken diğeri aynı oranda artan çokluklar arasındaki orantı çeşidi. 
tümler açılar: Ölçülerinin toplamı 90 derece olan açılar. 
 
 
– Ü – 
üstel fonksiyon: İçinde üslü bir ifade bulunduran ve bu ifadenin üssü değişken olan fonksiyon. 
üs: Bir sayının kaç tanesinin çarpıldığını gösteren ve bu sayının sağ üst köşesine yazılan sayı(kuvvet). 
 
 
– V – 
varlıksal niceleyici: $ sembolü ile gösterilir “bazı” veya “en az bir” şeklinde okunur. 
veri: Bir problemde bilinen, belirtilmiş anlatımlardan bilinmeyeni bulmaya yarayan şey. 
 
 
                                  -- Y -- 
 
y ekseni: Kartezyen koordinat sistemindeki dikey eksen. 
yansıma: Bir şeklin doğruya göre simetriği. 
yay: Çemberde farklı iki nokta arasındaki çember parçası. 
yutan eleman: Çarpma işleminde sıfır sayısı. 
yükseklik: Geometrik biçimlerde, tabandan tepeye olan uzaklık. 
yöndeş açılar: Aynı yöne bakan açılar.  |